1. Ochrona przed dyskryminacją i wykluczeniem obowiązkiem państwa

Dla każdej i każdego z nas ważne jest, abyśmy mogły i mogli czuć się w Polsce bezpiecznie. Dlatego pierwszym postulatem Parady Równości jest ochrona przed dyskryminacyjną i wykluczeniem i aktywna polityka antydyskryminacyjna prowadzona przez państwo, o którym tak wypowiada się Eliza Rutynowska – ekspertka Zespołu poradnictwa prawnego Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego:

Jako organizacja pozarządowa skupiająca swoją uwagę na prawach mniejszości stale monitorujemy poziom implementacji polityki antydyskryminacyjnej w społeczno-prawnej rzeczywistości Polski. Pragnęlibyśmy móc potwierdzić, że Polska uznaje i przestrzega pełni praw osób należących do społeczności LGBTQI. Od dłuższego czasu obserwujemy jednak tendencje wprost odwrotne. Co więcej, na przestrzeni ostatnich kilku lat niepokojąco zwiększyła się liczba sytuacji, w których prokuratorzy przystępują do postępowań sądowych na prawach strony i niestety, opowiadają się przeciw standardom, które w naszym przekonaniu, należą już od dawna do kanonu praw człowieka.

Zaangażowanie organów ścigania następuje już na etapie poleceń służbowych. W grudniu 2016 roku Zastępca Prokuratora Generalnego – prokurator Robert Hernand polecił prokuratorom regionalnym zebrać informacje o toczących się aktualnie postępowaniach w przedmiocie wpisania do polskich ksiąg stanu cywilnego zagranicznych aktów małżeństwa zawartych przez osoby tej samej płci lub informacji dotyczących postępowań o wydanie zaświadczenia o stanie cywilnym na wniosek osób, które zawarły małżeństwo z osobą tej samej płci za granicą.

27 lutego 2017 r. Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego skierowało w powyższej sprawie wniosek do Generalnego Inspektora Danych Osobowych o zbadanie zgodności opisanych działań prokuratury z przepisami traktującymi o ochronie wrażliwych danych osobowych w rozumieniu Ustawy o ochronie danych osobowych. W odpowiedzi na wskazane w nim wątpliwości Generalny Inspektor Danych Osobowych uzyskał w piśmie z dn. 13 kwietnia 2017 r. zapewnienie od Zastępcy Prokuratora Generalnego Roberta Hernanda, iż (cyt.) Prokuratorzy Regionalni uczestniczący w ww. sprawach nie zbierają, nie gromadzą, ani nie przetwarzają danych osobowych stron i uczestników postępowań sądowych. Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego w dalszym ciągu uznaje powyższą deklarację za niewystarczającą gwarancję ochrony prawa do życia prywatnego każdego człowieka. Co więcej, odpowiedź skierowana do Generalnego Inspektora Danych Osobowych stoi w jawnej sprzeczności z poleceniem wystosowanym w piśmie z grudnia 2016 r., w którym założono obowiązek przedstawienia Departamentowi Postępowania Sądowego Prokuratury Krajowej informacji o poczynionych ustaleniach i podjętych działaniach.

Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego jest również zaangażowane w proces litygacji strategicznej (sygn. akt I Ca 268/16) dążącej do wprowadzenia w Polsce, wzorem innych państw Europejskich (m.in. opierając się na wyroku Oliari i in. przeciwko Włochom, skarga nr 18766/11 oraz 36030/11, wyrok z dn. 21 lipca 2015 r.), możliwości prawnego sformalizowania związku łączącego osoby tej samej płci. Stoimy na stanowisku, że sądy krajowe zobowiązane są do zapewnienia pełnej efektywności prawu unijnemu, a także zastosowania prawa międzynarodowego, zaś polska ustawa zasadnicza nie stoi na przeszkodzie funkcjonowaniu małżeństw jednopłciowych (uznaje jedynie małżeństwo zawarte przez osoby różnej płci za instytucję korzystającą ze szczególnej, kwalifikowanej ochrony prawnej). Na etapie postępowania apelacyjnego swój udział i w tym przypadku zgłosiła Prokuratura.

Z kolei we wrześniu 2017 r. PTPA wystąpiło z wnioskiem o udostępnienie przez Ministerstwo Sprawiedliwości harmonogramu prac legislacyjnych oraz konsultacji z organizacjami społecznymi, w sprawie wdrażania w życie rekomendacji przedstawionych Polsce przez ONZ. Rekomendacje zakładają rozszerzenie katalogu przestępstw motywowanych nienawiścią również o te związane z orientacją seksualną, tożsamością płciową, wiekiem, płcią oraz niepełnosprawnością. Ministerstwo Sprawiedliwości, w odpowiedzi przesłanej do PTPA, uznało realizację rekomendacji przyjętych przez rząd polski w ramach trzeciego cyklu Powszechnego Przeglądu Okresowego ONZ, za przedmiot nie znajdujący się wśród najpilniejszych i najistotniejszych potrzeb społecznych, potrzeb wymiaru sprawiedliwości oraz rekomendacji organizacji międzynarodowych.

W świetle powyższych działań organów publicznych i braku kompleksowej ochrony praw społeczności LGBTQI ciężko uznać, by polityka antydyskryminacyjna była realizowana w Polsce w sposób wystarczający i skuteczny.